«ՄեդիաԿինոՍրճարան». Մեդիագրագիտության վերաբերյալ տեսաֆիլմերի դիտում-քննարկում Լոռու մարզի մի շարք համայնքներում

«ԿԱՄՔ» Լոռվա երիտասարդական ծրագրերի կենտրոնը «Մարդը կարիքի մեջ» ՀԿ-ի կողմից իրականացվող «Մեդիագրագիտության բարձրացում՝ Հայաստանի քաղաքացիական հասարակության դերակատարների միջոցով» ծրագրի շրջանակում 2024 թվականի նոյեմբերին մեկնարկել է «Գրագետ մեդիա սպառողների և մեդիա արտադրողների կինոդպրոց լոռեցի կանանց և երիտասարդների համար» ծրագիրը, որը միտված է Լոռու մարզի Լոռի Բերդ, Գյուլագարակ, Ստեփանավան և Տաշիր խոշորացված համայնքների բնակչության, մասնավորապես՝ 40 երիտասարդի և 60 կանանց շրջանում քննադատական մտածողության և տեղեկատվության ստուգման հմտությունների զարգացմանը, ինչպես նաև թիրախ համայնքներում ապատեղեկատվության նվազեցմանը՝ ծրագրի մասնակից երիտասարդ բլոգերների կողմից փաստահեն, վստահելի մեդիաբովանդակության ստեղծման ու տարածման միջոցով: Ծրագրի առաջին փուլում Ստեփանավանի մշակույթի և ժամանցի կենտրոնում 2024թ. դեկտեմբերին «Մեդիա_կինո_սրճարան»-ի ձևաչափով անցկացվեցին մեկօրյա տեղեկատվական հանդիպումներ, որին մասնակցեցին ծրագրի թիրախային համայնքներից ընտրված 25-ական մասնակից, ընդհանուր՝ ավելի քան հարյուր մասնակից՝ 15-30 տարեկան երիտասարդներ և 30 տարեկանից բարձր կանայք, այդ թվում՝ 60-ն անց տարեցներ: Միջոցառման ձևաչափը նորարարական էր՝ կառուցված OWIS՝ «Մեկ աշխարհ դպրոցներում» մեթոդաբանության հիման վրա. այն կրթական մեթոդ է և գործարկվել է Չեխիայում 2001 թվականին: Համաձայն OWIS մեթդաբանության՝ նախքան ֆիլմի դիտումը ներկաներն ունկնդրեցին ինտերակտիվ կարճ դասախոսություն տեսաֆիլմի թեմատիկայի՝ քարոզչության, ապատեղեկատվության և սոցիալական մեդիայի դերի և այդ ամենի հետևանքով հասարակության պառակտման վերաբերյալ, որը ներկայացրեց «ԿԱՄՔ» Լոռվա երիտասարդական ծրագրերի կենտրոն» ՀԿ նախագահ, լրագրող, մեդիափորձագետ Նազելի Ավագյանը՝ անդրադարձ կատարելով կեղծ լուրերի բացահայտման, փաստերի ստուգման կարևոր գործիքներին՝ ապատեղեկատվության դեմ պայքարում կարևորելով մարդկանց քննադատաբար մտածելու, փաստերը վերլուծելու, աղբյուրները ստուգելու գործելակերպը՝ որպես 21-րդ դարում անհրաժեշտ ունակություն: Թեմային ծանոթանալուց հետո ներկաները դիտեցին UNESKO 2021 մրցանակի արժանացած «Վստահիր ինձ» փաստավավերագրական ֆիլմը ապատեղեկատվության տարածման մեթոդների վերաբերյալ, որը «Օսկարի» առաջադրված ռեժիսոր Ռոկո Բելիչը նկարահանել է աշխարհի տարբեր անկյուններում, ուր մեդիագրագիտության պակասը դարձել է կյանքի, հույսի և վստահության կորստի պատճառ: «Վստահիր ինձ»-ը մարդկային տպավորիչ պատմությունների, իրական փաստերի ու աշխարհահռչակ մասնագետների հարցազրույցների միջոցով ցույց է տալիս, թե ինչպես է կողմնակալ լուրերի և ապատեղեկատվության հոսքը խարխլում վստահությունը հասարակության մեջ: Սա վախ է առաջացնում, որը նպաստում է ռասիզմի, քաղաքական բևեռացման և հոգեկան առողջության խնդիրների ձևավորմանը: Վախի աճը քայքայում է վստահությունը, իսկ վստահության բացակայության դեպքում մարդիկ չեն օգնում միմյանց, և առաջընթացը կանգ է առնում։ Ֆիլմը ցույց է տալիս, թե ինչպես է այս ամենն առաջացնում մեդիա և թվային գրագիտության անհրաժեշտություն և ցույց է տալիս իրական փաստերն ու մեդիան ճիշտ սպառելու ուղիները: Ֆիլմի դիտումից հետո ներկաները «ՄեդիաԿինոՍրճարանի» ձևաչափով սուրճի կլոր սեղանի շուրջ, անմիջական ու անկաշկանդ մթնոլորտում քննարկեցին տեսաֆիլմը և ինտերակտիվ վարժությունների միջոցով փորձեցին բացահայտել ֆիլմի հիմնական ասելիքը. Կարևորն այն էր, որ թե՛ թվային աշխարհին դժվարությամբ ընտելացող տարեցները, և թե՛ թվային աշխարհում ապրող երիտասարդները եզրահանգեցին, որ չպե՛տք է հավատալ այն ամենին, ինչ գրված է լրահոսում, պետք է ցանկացած տեղեկատվության մոտենալ քննադատաբար, ստուգել փաստերը, բացահայտել նյութի աղբյուրը, ապա նոր վստահել, առավել ևս տարածել կամ չտարածել: Այսպիոսվ, «ՄեդիաԿինոՍրճարանը» հնարավորություն տվեց մասնակիցներին, հաճելի ժամանցը համատեղելով կրթության հետ, մի քանի ժամում ձեռք գիտելիքի որոշակի պաշար, որը կօգնի չդառնալ կեղծ լուրերի զոհ: Ծրագրի երկրորդ փուլում «Մեդիակինոսրճարնին» մասնակցած երիտասարդներից քսանը կընդունվեն «ՄեդիաԴպրոց» և կշարունակեն խորացնել մեդիա և տեղեկատվական գրագիտության ուղղությամբ գիտելիքները՝ սովորելով պատրաստել գրագետ, փաստահեն մեդիա նյութեր՝ այդ կերպ մեդիագրագետ սպառողներից դառնալով մեդիագրագետ արտադրողներ: «Գրագետ մեդիա սպառողների եւ մեդիա արտադրողների կինո-դպրոց լոռեցի կանանց եւ երիտասարդների համար» ծրագիրն իրականացվում է «Մարդը կարիքի մեջ» ՀԿ-ի «Մեդիագրագիտության բարձրացում՝ քաղաքացիական հասարակության դերակատարների միջոցով» ծրագրի շրջանակում: Այն ֆինանսավորվում է Չեխիայի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության կողմից: